retreats


Krishnamurti Retreats Worldwide weergeven op een grotere kaart

vrijdag 29 juni 2007

Gewoonte, routine, traditie

We hebben allemaal onze geplogendheden, onze eigenheden, onze eigen manier van doen. Onze manier van doen is vaak een samenspel van aanleg, vaardigheden, gewoontes en routines.

Soms zijn we ons bewust van onze gewoontes en voelen we ze aan als handig, positief. De beste manier van doen die me ligt. Dat zijn de vaste patronen die we steeds weer herhalen. Vaak geautomatiseerd, mechanisch. De gewenning die zich meer en meer inslijt. Soms zijn we er zo mee vergroeid dat we denken niet meer anders te kunnen.

Toen ik vijftien, zestien jaar oud was leerde ik yoga kennen, en even later ook Krishnamurti. Een van de dingen die ik in die tijd afzwoor waren 'gewoontes'. Naar ik toen begrepen had, zijn die nefast volgens K.

En wat heb ik het mezelf toch moeilijk gemaakt op die manier.

Automatiseren wilde ik niet, dingen altijd op dezelfde manier doen wilde ik niet, ik deed alles steeds weer op een andere manier.

Maar misschien hebben routines toch wel een functie: door de dingen steeds weer op dezelfde manier te doen komt de bewuste geest vrij voor andere taken.

In het leerproces van aikido is het nodig om de bewuste geest een tijd te richten op een bepaalde deelbewegingen om ze langzaamaan te kunnen automatiseren. De bewuste geest kan maar een beperkt aantal taken tegelijk aan. Dit merken we vooral op bij het aanleren van een nieuwe (complexe) beweging.

Eenmaal de beweging voldoende ingeoefend, weet het lichaam bijna zelfstandig de beweging uit te voeren. De bewuste geest wordt nog enkel gebruikt om de beweging te initiëren en bij te sturen, zich aan te passen aan de veranderende omstandigheden.

Anderzijds kan het met volle aandacht uitvoeren van op het eerste gezicht routineuze handelingen, ons doen inzien dat elke handeling nieuw is, elke situatie anders, alles aan verandering onderhevig. Deze oefening in opmerkzaamheid (mindfulness) kan voor vele mensen heilzaam zijn.

De grens tussen bewuste en onbewuste handelingen vervaagt op die manier. En wat anders onbewust blijft komt nu in zicht.

donderdag 21 juni 2007

De Kern van Krishnamurti's Leer

De kern van Krishnamurti's leer zit vervat in de uitspraak die hij deed in 1929 wanneer hij zei: 'De waarheid is een land zonder paden erheen'. De mens kan niet tot waarheid komen via enige organisatie, enig geloof, dogma, priester of ritueel, noch via filosofische kennis of psychologische technieken. Hij moet de waarheid vinden via de spiegel van relaties, het begrijpen van de inhoud van zijn eigen geest, via waarnemen en niet door intellectuele analyse of introspectie en ontleding. De mens heeft beelden gemaakt als een beschermingschild -- religieuze, politieke en persoonlijke beelden. Deze beelden bestaan in de vorm van symbolen, ideeën en geloofsovertuigingen. Het gewicht van deze beelden beheerst het denken van de mens, zijn relaties en zijn dagelijks leven. Deze beelden zijn de oorzaak van onze problemen, omdat ze mensen onderling verdelen. Zijn perceptie van het leven wordt gevormd door de concepten die zich reeds in zijn geest gevormd hebben. De inhoud van zijn bewustzijn bepaald zijn hele bestaan. Deze inhoud is bij de hele mensheid gemeenschappelijk. Individualiteit is de naam, de vorm en de oppervlakkige cultuur die hij verwerft van traditie en omgeving. Het unieke van de mens ligt niet in het oppervlakkige, maar in de totale vrijheid van zijn bewustzijn, dat gemeenschappelijk is bij de hele mensheid. Hij is dus geen individu.
Vrijheid is geen reactie: vrijheid is geen keuze. Het is een stelling van de mens dat hij vrij is omdat hij keuzevrijheid heeft. Vrijheid is zuiver waarnemen zonder richting, zonder angst voor straf of beloning. Vrijheid is er zonder motief, vrijheid ontstaat niet op het einde van de evolutie van de mens, maar is er al in de eerste fase van zijn bestaan. Door waarneming, begin je het gebrek aan vrijheid te ontdekken Vrijheid vind je in het gewaar zijn zonder voorkeur of afkeer van ons dagelijks leven en onze dagelijkse activiteiten.
Denken is tijd. Denken ontstaat uit ervaring en kennis, die niet te scheiden zijn van de tijd en het verleden. De tijd is de psychologische vijand van de mens. Onze handelingen zijn gebaseerd op kennis, en dus op tijd, dus de mens is altijd een slaaf van het verleden. Het denken is altijd beperkt en daarom leven we voortdurend met tegenstrijdigheden en conflict. Er bestaat geen psychologische evolutie.
Wanneer de mens zich bewust wordt van de beweging van zijn eigen gedachten, dan zal hij de scheiding tussen de denker en de gedachte zien, de waarnemer en het waargenomene, degene die ervaart en de ervaring. Hij zal ontdekken dat deze scheiding een illusie is. Enkel dan bestaat er zuiver waarnemen, dat inzicht is zonder een schaduw van het verleden of van de tijd. Dit tijdloze inzicht brengt een diepgaande omwenteling in de geest met zich mee.

Totale negatie is de essentie van het positieve. Wanneer alle dingen die het denken psychologisch voortgebracht heeft, genegeerd worden, enkel dan bestaat er een liefde, die mededogen en intelligentie is.



Deze tekst werd oorspronkelijk geschreven door K zelf op 21 oktober 1980, voor "Krishnamurti, de jaren van vervulling" door Mary Lutyens, het tweede deel van zijn biografie, gepubliceerd door Farrar, Straus & Giroux in 1983. Copyright © Mary Lutyens. Nadat hij hem herlezen had, voegde hij nog een paar zinnen toe. (vert. JDW)

dinsdag 19 juni 2007

Het verleden laten rusten

Het verleden is voorbij, voltooid, af,...

Heel veel dingen worden opgeslagen als herinneringen, ervaringen, pijn, plezier, gelukkige momenten.

Op technisch gebied bouwen we verder op het verleden. We hebben dingen geleerd, technieken ontwikkeld en bijgeschaafd. Nieuwe dingen uitgevonden die op oude technieken zijn gebaseerd.

In psychologische zin dragen we ook heel veel mee. We menen uit ervaringen te leren. 'Die fout zal ik geen tweede keer maken'... 'Pas op voor die persoon, dat is zo iemand'...

Net als in de fysieke wereld, proberen we ons in de psychische wereld te oriënteren door te leren van onze ervaringen, uit onze fouten. Maar het is zo dat de fyieke wereld en de psychische wereld voldoen aan heel verschillende wetten.

Het psychische, het mentale gebeurt in onze belevingswereld. De belevingswereld is een parallel van de fysieke wereld. Maar onze belevingswereld, wat we zien, wat we horen, voelen, ruiken en smaken wordt vaak heel sterk gekleurd door onze herinneringen. Wat we nu beleven wordt sterk beinvloed door onze herinneringen. De hersenen werken zo, dat we gelijkenissen zoeken, verbanden leggen, associaties maken met wat we al eens meegemaakt hebben. Wat we nu meemaken activeert de één of andere gebeurtenis uit het verleden, of de herinnering eraan althans.

Enerzijds is wat we hebben opgeslagen niet helemaal accuraat. Het is ook zo dat onze hersenen niet werken als een soort bandrecorder. Bij het her-inneren reconstrueren we een voorbije gebeurtenis, ook daar kunnen foutjes insluipen. Hoe we iets reconstrueren wordt gekleurd door onze huidige situatie, door andere ervaringen...

Anderzijds is het steeds weer vergelijken met een voorbije ervaring, terwijl er iets aan de gang is een enorme belasting voor wat er nu te gebeuren staat. Vaak is de nieuwe situatie zo nieuw, zo anders, dat wat wordt opgeroepen uit het verleden helemaal niet of maar zeer ten dele van toepassing is. Door bezig te zijn met het verleden, geven we niet de ruimte aan het heden. We verliezen contact met de werkelijkheid zoals die zich aan ons voordoet. Onze zintuigen worden gebruikt om situaties en dingen te herkennen. We kijken, luisteren enz. niet ten volle. We zijn niet vrij, niet open. Zintuiglijke prikkels worden sterk gefilteerd, we kijken naar buiten door een kiertje.

Soms, in kritieke situaties, zijn we wel ten volle in het nu aanwezig. Er is gewoon geen ruimte voor dode herinneringen of oude ervaringen. Het acute heden eist alle aandacht op.

Vaak is het zo dat we het heden benaderen vanuit onze gewoontes, vaste routines, vaste reactiepatronen, voorkennis, jaren ervaring. Daardoor verliest het heden ook aan belang. We filteren binnenkomende prikkels zo, dat we een oude situatie menen te herkennen en een gelijkaardige strategie toepassen om deze nieuwe situatie tegemoet te treden. Dit is hoe onze hersenen energie besparen. Maar op die manier, halen we ons veel ellende op de hals. Ons antwoord op een situatie is niet het gepaste antwoord.

Als we inzien dat het acute heden zo nieuw is, dat we er ten volle moeten bij zijn, vrij van het verleden, vrij van oude patronen, geven we het ook die aandacht. Dit is een intelligentere manier van omgaan met het nieuwe.

Het laten rusten van pijn uit het verleden, van genot uit het verleden maakt deel uit van deze nieuwe intelligente manier van leven.

Kunnen vergeten is net zo belangrijk als kunnen onthouden. Gewennen en ontwennen, conditioneren en deconditioneren zijn aanvullende vaardigheden. Wanneer ze met inzicht worden aangewend, allebei heilzaam.

zondag 17 juni 2007

Territorium

Mijn lichaam neemt een bepaalde ruimte in, heeft een bepaalde ruimte nodig om zich vrij te bewegen. Is dit mijn natuurlijk territorium? Als mijn lichaam bedreigd wordt, ga ik me verdedigen.

Mijn gezin, mijn huis, mijn auto, mijn stad, mijn land... tot hoe ver reikt mijn territorium?

Wanneer mijn territorium bedreigd wordt, is mijn handeling dan in verhouding met de bedreiging?

Als mijn zelfbeeld bedreigd wordt, is deze bedreiging dan reëel? Word ik gekwetst al iemand me verwijten maakt?

Als iemand ongevraagd mijn territorium betreedt en dingen regelt die mij aangaan, dan word ik kwaad. Ik voel me bedreigd in mijn autonoom keuzes maken. Ik voel me bedreigd in mijn zelfstandigheid.

Soms doen mensen dingen die goed bedoeld zijn, en toch voel ik me bedreigd.
Het zit hem vaak in kleine dingen, de manier waarop de dingen me uit handen genomen worden, het gebrek aan overleg. Een niet zorgvuldige formulering. Een slecht gekozen moment. Vermoeidheid. Mogelijke gevolgen voor mij, ongevraagd.

donderdag 14 juni 2007

Ken jezelf

Zelfkennis is de basis, het fundament voor meditatie zegt K.

Kan je jezelf kennen? Door introspectie. Door naar binnen te gaan en de hele inhoud te observeren. Door 'zittend', de hectische geest tot een bepaalde vorm van rust te brengen. Door het richten van je aandacht op je ademhaling.

Jezelf kennen, is dat de volledige inhoud kennen, alle voorbije ervaringen onder de loupe nemen. Alle herinneringen indexeren? Of is jezelf kennen iets anders.

K gebruikt soms het label 'self-knowing' en legt er daarbij de nadruk op dat het een steeds doorgaande beweging van leren is over jezelf.

Na een weekend meditatie (niet-K) voel je je heerlijk rustig en heel sensitief. Maar dat gevoel is zo voorbij. Eenmaal ik weer in de tredmolen zitten, terugga naar dezelfde omgeving waar het beeld dat men over me heeft heerst, verlies ik het.

Ja, ik wil graag mezelf leren kennen, en steeds in een lerende houding blijven over mezelf. Is het dan goed om steeds weer te gaan 'zitten', en uren dagenlang te zitten.

Het juiste doen, lijkt me, me niet af te sluiten voor het leven. Relatie, gezin, werk, verenigingen, familie, lesgeven. Me in die verschillende werelden begeven en de rollen die ik op me genomen heb vervullen en orde op zaken houden. In al die verschillende omstandigheden open, wakker en alert blijven. Bewust van mijn reacties, lerend, observerend hoe de inhoud van mijn denken me bepaaldt. Mijn herinneringen, mijn vroegere ervaringen. En er daardoor minder door bepaald worden, iets vrijer bewegen.

Minder terugdenken aan, minder het verleden herbeleven, opnieuw construeren en daardoor in leven houden. Het heden de plaats geven die ze toekomt. Het nu laten ontluiken, in alle aandacht. En het verleden laten rusten, het gekende gebruiken waar nodig.

dinsdag 12 juni 2007

Observeren, waarnemen, kijken, luisteren, voelen, smaken, ruiken...

Met onze zintuigen leren we over onze omgeving, maken we contact met de wereld.
Er is echter een verschil tussen kijken en zien, luisteren en horen, observeren en waarnemen.

Onze ogen kunnen niet functioneren zonder de visuele cortex, dat deel van de hersenen dat de prikkels ontvangt door onze ogen. Kijken omvat o.a. het herkennen van vormen, kleuren, etc. Onze visuele cortex interpreteert de omgeving dus al voor een groot deel door te herkennen.

Een van de eerste dingen dat een kindje leert herkennen is de vorm van een gezicht, het gezicht en de stem van zijn ouders.

Kunnen we kijken zonder te interpreteren? Heel neutraal kijken zonder onze herinneringen?

Volgens mij is dit vrijwel onmogelijk. Wat we zien is op basis van herinnering, we herkennen vormen, dingen, mensen en dieren omdat we ze al eens eerder hebben gezien.

Wat we zien, bestaat voor 90% uit het gekende.

Als er prikkels worden aangeboden aan de hersenen, ruw materiaal dat niet wordt herkend, maken we er vaak iets van wat wel gekend is.

Kunnen we zo dicht bij de (veranderende) werkelijkheid blijven, dat we zo min mogelijk vervormen en interpreteren?

Bij het kijken en luisteren komen oude herinneringen en asssociaties in het bewustzijn. Je hiervan bewust zijn, maakt dat ze je perceptie van wat nu wordt geobserveerd minder gaan beïnvloeden.

Er zijn een aantal mechanismen die onze waarneming beinvloeden.
Afhankelijk van de situatie waarin je je bevindt, zul je al dan niet bedacht zijn op gevaar. De primaire reflex van veiligheid zoeken,, angst bij gevaar, en de vecht- of vluchtreactie die daaruit volgen, bepalen ons voor een deel. In een natuurlijke omgeving had dit een functie. Je bewust zijn van gevaar in onze omgeving heeft nog steeds een functie.

Er is echter een verschil tussen een puur 'fysieke' bedreiging en een 'psychologische' bedreiging.
Als er een auto aankomt die je dreigt aan te rijden, stap je best even opzij. Als je op reis bent in India, drink je als Westerling best water uit de supermarkt. Je let er best op dat de fles niet hervuld is...

Een psychologische bedreiging is van een andere orde.

maandag 11 juni 2007

Van ogenblik tot ogenblik

...Daarom is het zo belangrijk van ogenblik tot ogenblik in gewaarzijn te leven, zonder dat je de ervaringen opslaat die dat je geeft, want zodra je ervaringen gaat opslaan, ben je nog alleen maar gewaar op basis van wat je hebt opgeslagen, van die ervaringen. Dat betekent dat gewaarzijn dan wordt geconditioneerd door wat je hebt opgeslagen, en daardoor is er geen observeren, je interpreteert alleen maar: Waar wordt geïnterpreteerd, daar worden keuzes gemaakt en keuzes leiden tot conflicten, en bij conflict is er geen mogelijkheid tot inzicht.

Het leven is een kwestie van relaties, en om inzicht te hebben in die relaties, die niet statisch zijn, is gewaarzijn nodig dat flexibel is, dat op een alerte manier passief is, niet op een agressieve manier actief. Zoals gezegd, dit passief gewaarzijn ontstaat niet door één of andere vorm van discipline of door oefening. Het is simpelweg van ogenblik tot ogenblik gewaar zijn van je denken en voelen, niet alleen als je wakker bent...

uit: 'Waar zijn we naar op zoek?' J.Krishnamurti, Mirananda 2001, p 83-84
(de vertaling werd een beetje aangepast op basis van de Engelse versie: 'the First and Last Freedom', Victor Gollancz, 1954: oa 'bewustheid' vervangen door 'gewaarzijn')

Observeren, begrijpen, uitvoeren in AIKIDO

Het leerproces in aikido is heel eenvoudig gestructureerd.

De leraar toont een beweging voor terwijl de leerlingen kijken. Eventueel geeft hij een woordje uitleg. Het leren gebeurt hier door te observeren en te luisteren. Het model (de leraar) voert een (aikido)beweging uit naar best vermogen. De leerling krijgt visuele input en verbale input en verwerkt het aangeboden op zijn eigen manier.

Daarna is het aan de leerling om de beweging die werd aangeboden te trainen. Met vallen en opstaan, door steeds weer opnieuw te beginnen, steeds weer herhalend te leren, te oefenen en te trainen. [SHUGYO]
Tot de complexe beweging makkelijker wordt. Tot een deel van de beweging onbewust wordt gestuurd en het bewustzijn enkel nog bezig is met het zich aanpassen aan de omstandigheden van wat zich voordoet.

Aikido is een heel logisch opgebouwde manier van bewegen. Toch vraagt het veel van ons leervermogen.

Het besturen van het hele lichaam op een gecoördineerde wijze, het uit balans brengen van de partner en tegelijk zelf in evenwicht blijven. Het binnengaan in de dode hoek en wentelen. De richting waarin je energie stuurt laten samenwerken met de richting waarin de aanval werd gegeven. [KI NO NAGARE] terwijl de partner uit balans raakt, toch de focus bewaren en contact houden met de centrumlijn van zijn lichaam. [KIMUSUBI]

Wat is leren?

Wat is leren? Kennis verzamelen? Vaardigheden oefenen?

Bestaat er een verband tussen leren en ervaren?

Leren is blijkbaar een begrip dat vele ladingen dekt. Graag zou ik op deze pagina's willen onderzoeken wat leren is. Wat er allemaal speelt bij 'leren'.

De twee interessesferen waarin ik me beweeg zijn:
* aikido: Japanse krijgskunst gericht op harmonie en vrede
* J. Krishnamurti : een spiritueel leraar en onderzoeker

Het zal telkens vanuit deze twee invalshoeken zijn dat ik naar een antwoord wil zoeken op deze vragen.